AMAÇLARIN VE ÖNCELİKLERİN BELİRLENMESİ
Zaman veya hayat aynı anlamda kullanılabilir. Geçen zaman yerine konamaz ve telafi edilemez. Zamanı boşa geçirmek, hayatı boşa geçirmek demektir.
"Hayat Amaçlarını Saptamak"
Zaman veya hayat aynı anlamda kullanılabilir. Geçen zaman yerine konamaz ve telafi edilemez. Zamanı boşa geçirmek, hayatı boşa geçirmek demektir. Buna karşılık zamanı kontrol etmek ve hükmetmek, hayatı kontrol etmek ve hükmetmek anlamına gelir. Gerçekte ise kontrol planlama ile başlar.
Planlama geleceği bugüne getirmek demektir. Böylece gelecekle ilgili beklenenleri yapabilmek mümkün olabilir. Zamanını iyi kullanan insan hayatının kalitesini yükseltir ve geçen zamandan kendisi ve amaçları açısından en iyi biçimde yararlanır.
ÖNCELİKLERİN BELİRLENMESİ
Şimdi üç tane küçük liste düzenleyeceğiz ve şu sıralarda zamanı kullanış biçiminizi önemli amaçlarınız açısından değerlendireceğiz.
Birinci listenin yapılmasını kolaylaştırmak için on yıl sonrasını düşünün... Gözlerinizi kapatın, arkanıza yaslanın... Sükûnet içinde bir dakika düşünün...
On yıl sonra hayatınızda neyi başarmış, hangi noktaya varmış olmak isterdiniz?
Sizi en çok gururlandıracak olan nedir?
Hayal gücünüzü toplayın ve aklınıza gelen her şeyi bir araya getirin. Tartışmaya ve yorumlamaya girmeyin, sadece aklınıza gelenleri yazın. Uzun süreli amaçlarımız olarak neleri gördüğünüzü iyice süzün.
- Hayat amaçlarınızı sıralarken hiç şüphesiz "mutluluk", "başarı", "sevgi", "topluma katkıda bulunmak" gibi konular aklınıza gelecektir. Ancak listenize bunları almayın. Bu tür kavramlar yerine "başarı"dan "topluma katkıda bulunmak"tan neyi kastediyorsanız, onu yazın. Bir başka ifadeyle listenizde soyut kavramlar değil, ölçülebilir ve doğrudan üzerinde çalışmanın mümkün olabileceği somut kavramlar bulunsun.
- İkinci listenin yapılması için yine gözlerinizi kapatın ve arkanıza yaslanın... Bu defa makul bir ölçüde başarılma şansı olan yıllık amaçlarınızı düşünün...
Bir yıl sonra neleri başarmış olmak isterdiniz?
- Neleri başarmış olmak, sizde geçmiş olan bir yılın verimli bir yıl olduğu duygusunu uyandırırdı? Bunları sıralayın.
- Son olarak da gelecek ay yapmanız gerekenleri, ders önceliklerini, dinlenme, eğlence ve katılmak istediğiniz sosyal etkinlikleri yazın. Daha sonra her listede bulunanları önem sırasına göre numaralandırın.
ÖRNEK:
Hayat Amaçları Listesi
1. Bilgisayar mühendisi olmak
2. İngilizce'yi iyi derecede bilmek
3. Basketbolda birinci lig takımında oynamak
Bir Yıllık Amaçlar Listesi
1. İngilizce'den 6. kuru tamamlamak
2. Lise diplomamı almak
3. Üniversitede bilgisayar mühendisliği bölümünü kazanmak
4. Birinci takıma seçilecekler arasında bulunmak
Bir Aylık Amaçlar Listesi
1. Matematik sınavından geçer not almak
2. Coğrafya sözlüsünde başarılı olmak
3. Arkadaşımın doğum günü partisinin hazırlıklarında ona yardımcı olmak
4. Hafta sonunda okuldan arkadaşlarla geziye gitmek
Yukarıdaki listelerin her birinde maddeler önemlerine göre numaralandırılmışlardır:
1-En önemli grup: Bu maddeler istek sıralamasında en önde yer alan temel isteklerdir.
2-Orta derecede önemli grup: Önemli olmakla beraber, bir süre için bir kenara bırakılabilecek olan isteklerdir. Bunlar yine çok istenmekle birlikte en önemli gruptakilerin arasına koyuldukları takdirde, gerekli zamanı ayırmanın mümkün olmadığı isteklerdir.
3-Alt grup: Bir kenara bırakıldıklarında herhangi bir sakınca doğurmayacak olan isteklerdir.
Listelerinizde yer alan maddeleri önem sırasına dizdiğinizde üzerinde çalışmaya başlamaktan hoşlanacağınız her listedeki en üst iki grup maddeyi birleştirin.
Böylece içinde bulunduğunuz şu günlerdeki uzun, orta ve kısa dönemdeki amaçlarınızı yansıtan en büyük önem derecesine sahip altı maddeden oluşan yeni bir liste elde etmiş olursunuz. Bunlar, üzerinde çalışmaya başlayacağınız amaçlarınızdır.
AMAÇ PLAN CETVELİ
Bilgisayar mühendisi olmak
İngilizce'yi iyi derecede bilmek
Lise diploması almak
Üniversitede bilgisayar mühendisliği bölümünü kazanmak
Matematik sınavından geçer not almak
Coğrafya sözlüsünde başarılı olmak.
Şimdi bu listeyi çalışma masanızın üzerine uygun bir yere veya oturduğunuz yerden görecek şekilde duvara asın. En başta yer alan amacınızı ayrıca bir kartona yazarak tam karşınıza yerleştirin. Öyle ki, ders çalışırken kafanızı her kaldırışınızda amacınızla karşılaşın. Göreceksiniz hem dikkatiniz daha az dağılacak, hem dersten kopmalarınız azalacaktır. Çünkü amaçlar motivasyon için temel oluşturur ve davranışı yönlendirir.
Bundan sonra kendinize haftalık ve günlük programlar yapın.
Haftalık programınızda amaç plan cetvelinizde bulunan maddelere mutlaka yer verin. Aynı şekilde günlük programlarınız da haftalık programınızdaki maddeleri içermelidir. Aksi takdirde amaçlarınıza ulaşmanız mümkün olamaz.
Yukarıda örnek olarak verilen amaç plan cetveli, oldukça uyumlu ve tutarlı bir listedir. Benzer amaçlar taşıyan bir başka kişinin listesi şöyle de olabilir:
ü Bilgisayar mühendisi olmak
ü İngilizce'yi iyi derecede bilmek
ü Birinci takıma seçilecekler arasında bulunmak
ü Üniversitede bilgisayar mühendisliği bölümünü kazanmak
ü Hafta sonunda geziye gitmek
ü Arkadaşın doğum günü partisine yardım etmek
Böyle bir listede üst sırada yer alan amaçların gerçekleşme şansı azdır. Çünkü amaçlar, uğurlarında adım adım çaba harcanırsa ve düzenli olarak o yönde gayret gösterilirse gerçekleşir.
Hiçbir insanın gücü, aynı zamanda birinci derecede öneme sahip birden fazla amacı gerçekleştirmeye yetmez. Bu sebeple insanın var olan belirli miktardaki enerjisini en çok istediği, kendisini en çok mutlu edeceğine inandığı amacına yöneltmesi, başarı şansını ve amacını gerçekleştirme ihtimalini yükseltir.
Yukarıdaki gibi bir liste yaptıktan sonra üzerinde çalışmaya başlayacağınız 6 amacınızı belirlemiş oldunuz. Bunlara bir ay süre tanıyın. Gelecek ay yeni bir liste yapacaksınız. Bazı maddeler en önemli gruba geçecek, bazıları da önemlerini kaybedecek.
En önemli grupta yer alan amaçlarınızı gerçekleştirmek için her gün belirli bir süre ayırın. Harcadığınız gayretten çok sonuçları vurgulayın ve şu değerlendirmeyi yapın:
ü Ortaya ne çıkacaktı?
ü Ne kadarı yapıldı?
ü Ne kadarı yapılabilirdi?
ü Aradaki farkın sebepleri nelerdir?
Her gün amacınız doğrultusunda ileriye doğru bir adım atmaya çalışın, bu adımın çok küçük olması hiç önemli değildir.
